پژوهشگران پاسخ دادند
چرا نسبت به وقایع بی تفاوت شدیم؟!
به گزارش خشکشوئی آنلاین پژوهشگران جامعه شناسی دانشگاه الزهرا با انجام یک مطالعه کیفی، علل و زمینه های بروز «بی تفاوتی اجتماعی» را بررسی کردند.
به گزارش خشکشوئی آنلاین به نقل از ایسنا، اگر در یک جامعه نسبت به وجود مسائل اجتماعی، حساسیت وجود نداشته باشد، آن پدیده ها بعنوان مساله اجتماعی، تلقی نمی گردد. چونکه وقتی حساسیتی وجود نداشته باشد، جامعه به دنبال درمان آن نخواهد بود. به نظر می آید آن چه امروز جامعه ایران را به شدت آزار می دهد و به زیر پوست جامعه رخنه کرده است، نوعی «بی تفاوتی اجتماعی» است.
وجود بی تفاوتی اجتماعی دارای نشانه هایی مانند دلسردی، کناره گیری مدتی، تفکیک افراطی منافع شخصی از خواسته های عمومی و نهایتا بی اعتنایی نسبت به رخدادهای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی است. از طرفی بی تفاوتی اجتماعی، تابع ادراکات اعضای جامعه نسبت به کم اعتمادی در جوامع شهری، رضایت ناکافی اجتماعی، احساس بی عدالتی و نهایتا نوعی تقدیرگرایی است.
در مطالعات اجتماعی از این مفهوم بعنوان یکی از صدمه های مهم در روابط انسانی یاد شده است. با عنایت به اهمیت این مورد و نشانه های گوناگونی که از این نوع بی تفاوتی در جامعه ایران دیده می شود، پژوهشگران جامعه شناسی دانشگاه الزهرا، در مطالعه ای علل بروز بی تفاوتی اجتماعی را بررسی کردند.
پژوهشگران برای انجام این مطالعه کیفی، در بهار سال ۱۳۹۷ با ۳۰ نفر مصاحبه انجام دادند. شرکت کنندگان در این پژوهش شامل زنان و مردان تهرانی بودند و از میان گروه های سنی مختلف انتخاب شدند. داده های به دست آمده از مصاحبه، بعد از پیاده سازی کدگذاری و تحلیل شدند.
در ابتدای مصاحبه از شرکت کنندگان در مورد مفهوم بی تفاوتی پرسیده شد. تحلیل مصاحبه ها نشان داد که در مواقع اضطراری، افراد به گونه های مختلف عکس العمل نشان می دهند و بی تفاوتی بقیه را هم به انواع مختلف تفسیر می کنند.
از نظر شرکت کنندگان با بی تفاوتی قضیه ای را تماشا کردن، فیلم گرفتن از یک حادثه، نبود احساس مسئولیت، تماشای قضیه ای که در آن به کمک افراد نیاز است، نبود حس نوع دوستی، در رویارویی با موقعیت ها بی تفاوت بودن، بی حسی در جامعه، نبود واکنش به ناهنجاری های موجود در جامعه، نبود واکنش فعال مردم در مقابل مسائل اجتماعی و نبود حس مسئولیت اجتماعی، نمونه هایی از بی تفاوتی اجتماعی هستند.
برخی مبحث بی تفاوتی را ناشی از نگاه فردی دیدن مشکلات می دانند، فردگرایی ناشی از گرفتاری گسترده مردم در امور اقتصادی و فرهنگی، کاهش حس نوع دوستی و آشفتگی در ارزش ها و.. از مفاهیمی بودند که از مصاحبه ها استخراج شدند.
شرکت کنندگان در این مطالعه معتقدند که کمبود هیجان، انتخاب عقلانی، تأمین نشدن نیازهای اولیه، تقلیل گرایی و بی فایده دانستن کمک و آموزش نادرست عواملی هستند که در ایجاد بی تفاوتی اجتماعی مؤثرند. به قول این شرکت کنندگان، تنهایی و هرج ومرج پیامد این بی تفاوتی اجتماعی خواهد بود.
پژوهشگران بر مبنای مصاحبه ها، مدلی را برای این نوع بی تفاوتی طراحی کردند. بر طبق این مدل، شرایطی مثل کمبود هیجان، انتخاب عقلانی (به مفهوم ضروری ندیدن خطر کردن در سطوح مختلف)، تأمین نشدن نیازهای اولیه، تقلیل گرایی (به معنای خصوصی دیدن مشکلات و آشفتگی در ارزش ها) به پدیده فردگرایی دامن می زند. همه این موارد بعنوان شرایط علّی مطرح شده اند و بگونه ای فرد را به سمت «خود» و نه «جمع» سوق می دهند.
به گفته پژوهشگران این تحقیق، در بسیاری موارد فرد آن قدر درگیر تأمین نیازهای اوّلیه می ماند که توجهی به اطراف ندارد و یا تصور می کند در صورت درگیر شدن، امکان دارد حداقل تأمین زندگی را از دست بدهد و یا ارزش ها از سویی فرد را به حفظ حریم خود می خوانند (چراغی که به خانه رواست، به مسجد حرام است) و از طرفی نوع دوستی را تکریم می کنند (تو نیکی می کن و در دجله انداز، که ایزد در بیابانت دهد باز). در جامعه ایران و نسل جوان، به سبب فاصله نسلی با نسل پیش از خود و شرایط خاص نسل پیشین، نوعی سردرگمی و سرگردانی و نپذیرفتن ارزش ها وجود دارد.
محققان این مطالعه معتقدند که ریشه مشکل بی تفاوتی، نخست در آموزش و سپس در قانون ناکارآمد است. در گذشته، خیلی از مشکلات در ساختار سنتی حل می شد، اما با از میان رفتن آن، ساختار جدیدی جانشین نشده و شرایط گذار هم مزید بر علت شده و بی تفاوتی را افزایش داده است. اما نهایتا باید اظهار داشت که زمینه اجتماعی و مواردی از قبیل اعتماد، همبستگی، روابط عاطفی و... نیازمند بازبینی و اصلاح هستند.
در انجام این تحقیق، خدیجه سفیری و سوده حجتی کرمانی از پژوهشگران جامعه شناسی دانشگاه الزهرا مشارکت داشتند.
یافته های این مطالعه به صورت مقاله علمی با عنوان «بررسی جامعه شناختی بی تفاوتی اجتماعی در تهران» در فصل نامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، انتشار یافته است.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب