چرا زلزله زواره در تهران احساس شد؟
خشکشوئی آنلاین: زمینلرزه ساعت 5 دقیقه بعد از نیمه شب جمعه 11 مهر 1404 با بزرگای 5.3 در 60 کیلومتری شمال شرق زواره، 80 کیلومتری شمال شرق اردستان، 180 کیلومتری شرق اصفهان و 250 کیلومتری جنوب تهران رخ داد.
این زلزله در تلاقی روند گسله شمالغرب-جنوب شرقی با روند شرقی-غربی در نزدیکی ریزاب مریم رخ داد. پهنه مذبور در شمال دشت فروافتاده قم-اردکان و در ارتفاعات با راستای شرقی-غربی، با تمایل شمالغرب-جنوبشرق متشکل از سنگهای آذرین/ ولکانیکی دوران سوم آندزیتی – الیگو میوسن قرار دارد.
جزن، سرشک و نطنز با زمینلرزه بامدادان جمعه اول فروردین ۱۴۰۴ با بزرگای ۴.۸ و یک پسلرزه ۴.۵ لرزید. شرق اردستان، و کاشان در ناحیه ایران مرکزی - خرد قاره ایران مرکزی- و در نزدیکی کمان ماگمایی ارومیه-دختر - واقع شده است. نرخ تغییر شکل در ایران مرکزی، در محدوده ۱ تا ۳ میلیمتر میلی متر در سال گزارش شده است. مهم ترین زلزله گزارش شده قبلی در این محدود در ۲۷ ژوییه ۱۹۲۷ با بزرگای ۶.۳ در ناحیه دشت کویر در حدود ۱۰۰ کیلومتری شمال پهنه زلزله ۱۱ مهر ۱۴۰۴ (۲ اکتبر ۲۰۲۵) بوده است.
تغییر شکل فعال با گسلش امتدادلغز راستگرد و تراگذر فشاری تا راندگی و روند غرب-شمالغرب / شرق-جنوب شرق همگرایی و و چرخش غلاف جهت عقربه های ساعت در ناحیه ایران مرکزی را شکل می دهد. در پهنه اردستان در کمان ماگمایی ارومیه-دختر حرکات گسله امتدادلغز فعال و راندگی غالب است و گسل زفره، یک تراگذر فشاری راستگرد با روند حدودا شمالی-جنوبی بین زفره و نطنز شاخص است. گسل اردستان هم یکی از گسلهای مرز غرب دشت کویر در این ناحیه است. سامانه گسلی قم – زفره به طول حدود ۲۵۰ کیلومتر با سازوکار امتداد لغز راستگرد است. بخش کاشان این منطقه اغلب بعنوان گسل کاشان از نزدیکی کاشان می گذرد و مرز بین کوه های کرکس و دشت را تشکیل می دهد.
زلزله بامدادان ۱۱ مهر ۱۴۰۴ شش ماه بعد از زمینلرزه اول فروردین ۱۴۰۴ در همین منطقه نمایانگر تداوم لرزه خیزی متوسط در این منطقه است. زمینلرزه های متوسط در شرق/ جنوب شرق کاشان در بازه زمانی شش ماه و یازده روزه از نظر پتانسیل زمینلرزه های شدید بعدی در همین ناحیه باید مورد توجه قرار گیرد. زمینلرزه های شدید در این پهنه مکرر و فراوان رخ نمی دهند ولی در هر سده انتظار وقوع یک زمینلرزه شدید در این پهنه وجود دارد.
این زلزله در بخشهایی از تهران هم - خصوصاً در جنوب تهران - حس شد. این که یک زلزله با بزرگای ۵.۳ در فاصله ۲۵۰ کیلومتری در یک کلان شهر مانند احساس می شود، علل مختلفی دارد. زلزله با بزرگای ۵.۳ در فاصله بالاتر از ۲۰۰ کیلومتر می تواند به سبب اثر خاک تشدید شود خصوصاً در جنوب شهر تهران که خاک نرم ضخامت زیادی دارد. از طرف دیگر ساختمانهای بلند می توانند با تشدید جنبش در طبقات بالایی تکانهای شدت یافته بیشتری تحمل کنند. البته زلزله در نیمه شب رخداده و افراد در حالت استراحت، خصوصاً در طبقات بالای ساختمان ها، احساس کرده اند. آسمان خراش ها و ساختمان های بلند، امواج با پریود یا دوره تناوب طولانی (که در ۲۵۰ کیلومتر غالب هستند) را تقویت و تشدید می کنند. افرادی که در طبقات بالایی خصوصاً از طبقه چهارم به بالا هستند لرزش شدیدتر و طولانی تری را نسبت به کسی که در طبقه دوم یا سطح زمین قرار دارند احساس خواهند کرد. اگر همین ساختمان بلند روی خاک نرم قرار داشته باشد که در تهران و شهرهای جنوب تهران فراوانند امواج لرزه ای می توانند تقویت شوند. اگر روی سنگ بستر سخت قرار داشته باشند لرزش کمتر خواهد بود.
از سوی دیگر تراکم و حساسیت جمعیت هم مهم می باشد در یک منطقه لرزه خیز مانند تهران تعداد بیشتری از مردم احتمال بیشتری دارد زمینلرزه ای را حس کنند. هم اکنون چنین معرضیت جمعیتی بالایی بالافاصله در رسانه های اجتماعی و اخبار منعکس می شود. در عرض چند دقیقه، پلت فرم های رسانه های اجتماعی (به ویژه اینستاگرام، X/Twitter ) با پست هایی با عنوان «زلزله در تهران» داغ می شوند. در هر صورت برای اقلیتی از جمعیت در تهران، به ویژه ساکنان در طبقات بالای ساختمان ها، این زلزله یک حس غلتیدن یا تاب خوردن آرام و نامحسوس است که امکان دارد حدود ۵ تا ۱۰ ثانیه حس شده باشد. جالب است که در ساختمانهای بلند اصفهان هم احیانا چنین زمینلرزه ای حس شده است چونکه اصفهان در ۱۸۰ کیلومتی کانون قرار داشته است. علل حس شدن این زلزله در بخشهایی از اصفهان کمابیش با تهران مشابه است.
*استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله
خلاصه اینکه نرخ تغییر شکل در ایران مرکزی، در محدوده ۱ تا ۳ میلیمتر میلی متر در سال گزارش شده است. سامانه گسلی قم – زفره به طول حدود ۲۵۰ کیلومتر با سازوکار امتداد لغز راستگرد است. زمینلرزه های شدید در این پهنه مکرر و فراوان رخ نمی دهند ولی در هر سده انتظار وقوع یک زمینلرزه شدید در این پهنه وجود دارد.
منبع: خشكشوئی آنلاین
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب