ابتكار:
تهدید شدم
به گزارش خشکشوئی آنلاین معصومه ابتکار می گوید پشت مخالفت با توقف توزیع بنزین پتروشیمی، منافع اقتصادی بوده اما در همان سالهای ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰، انجمن سرطان گزارش هایی را به دست او رسانده بود که خبر از افزایش میزان سرطان در شهرهای بزرگ خصوصا تهران می داد.
الهه محمدی: ۸ سال از آن زمان که معصومه ابتکار برای دومین بار راهی ساختمان سازمان حفاظت از محیط زیست شد گذشته و حالا او، زن ۶۲ ساله ای که روزی در سال ۲۰۱۲ جزو ۵۰۰ چهره پرنفوذ جهان اسلام در بخش سیاست قرار گرفت و از او بعنوان یکی از هفت قهرمان زمین تقدیر گردید، روزهای استراحت پس از آخر دولت های یازدهم و دوازدهم را می گذراند.
سه ماه از آخر کار معاون سابق رئیس جمهور در امور زنان و خانواده گذشته و خبرهایی درباره او بر سر زبان ها افتاده؛ خبری مربوط به عملکردش در دولت اول حسن روحانی و زمانی که از ساختمان پردیسان جلوی توزیع بنزین تولیدی پتروشیمی ها را گرفت. اما این ماجرا هنوز یقه اش را رها نکرده؛ چند روز پیش بود که کمیسیون اصل ۹۰ مجلس در گزارشی درباره تخلف دولت یازدهم درباره بنزین تولیدی پتروشیمی ها اعلام نمود که معصومه ابتکار و بیژن زنگنه، وزیر سابق نفت را به سبب نقض تعهد شرعی، قانونی، اخلاقی و تشویش اذهان عمومی به قوه قضاییه جهت مجازات معرفی کرده است.
اما معصومه ابتکار در گفتگو با خبرآنلاین، این اظهارات را حرکتی در جهت تخریب شخص خودش و دولت گذشته می داند و می گوید از همان زمانی که عضو شورای شهر تهران بوده بارها از جانب افرادی خاص برای پیگیری نکردن مبحث بنزین و آلودگی هوا تهدید شده و به او گفته بودند وارد این موضوعات نشود، چون بحث امنیت ملی در بین است و برایش تبعاتی خواهد داشت؛ «که البته تبعات آنرا دیدیم؛ از پرونده سازی، تهمت ها و دروغ ها گرفته تا اتهاماتی که ضد خودم، همسرم و خانواده ام زدند و اذیت های زیادی کردند. حتی به همسرم زنگ زدند و گفتند جلوی من را بگیرد.»
موضوعی که به قول خودش یکی از علل رد صلاحیتش در انتخابات شورای شهر چهارم تهران بود. او می گوید تمام اسناد و مدارکی که نشان میدهد دولت محمود احمدی نژاد، بنزین ریفورمیت را توزیع می کرده و سبب آلودگی شدید هوا شده، موجود است.
ابتکار می گوید پشت مخالفت با توقف توزیع بنزین پتروشیمی، منافع اقتصادی بوده اما در همان سالهای ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰، انجمن سرطان گزارش هایی را به دست او رسانده بودند که خبر از افزایش میزان سرطان در شهرهای بزرگ خصوصا تهران می داد.
در این گفتگو، به حواشی و عملکرد معصومه ابتکار در زمان ریاستش بر سازمان محیط زیست پرداخته ایم. از سنگ هایی که به قول خودش در راهش انداختند تا ماجرای توافقنامه پاریس و انتقادها به او درباره کوه خواری، جنگل خواری و زمین خواری ها.
بخش دوم این گفتگو را که در آن به موضوعات مختلف مربوط به زنان و ریاست او بر معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری پرداخته شده، چند روز دیگر می توانید بخوانید.
*هشت سال از حضور شما در دولت های یازدهم و دوازدهم گذشت. نخستین سوال را با خبری که چند روز قبل از زبان سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شنیده شد، شروع می کنم. طبق گفته علی خضریان، شما و آقای زنگنه در مبحث بنزین پتروشیمی، سبب تشویش اذهان عمومی و خسارت میلیاردی به بیت المال شده و به قوه قضاییه جهت مجازات معرفی شده اید. ماجرا دقیقا چیست؟
من در تمام دوران مسئولیتم چه در سازمان حفاظت از محیط زیست و چه در شورای شهر تهران مبحث کیفیت هوا و مقابله با آلودگی هوا را یکی از اولویت های کاری ام قرار دادم. وقت گذاشتیم و سیاستگذاری کلان کردیم که این سیاست ها به تنظیم قانون لایحه اول و قانون هوای پاک منجر گردید. این اتفاق خیلی بزرگی برای کشور ما است و باید مطالبه نماییم که این قانون درست اجرا شود. من در شورای شهر، رئیس کمیته محیط زیست شهر تهران بودم، گزارشی به دست ما رسید که برای جبران کسری بنزین دارند ترکیبات آروماتیک مثل بَنزن و تولوئن به بنزین اضافه می کنند. به جهت اینکه آن کسری بنزینی که ناشی از تحریم ها بود، جبران شود. این گزارش در سال ۱۳۸۹ به دست من رسید که گزارشی فنی و دقیق بود. من این گزارش را با کارشناسان و مشاورانمان در کارگروهمان مطرح و روی آن بحث کردیم. به دنبال آن من تذکری را به صورت کتبی در شورای شهر دادم و به رئیس شورا اعلام کردم که این مساله شرایط تهران را بسیار خطرناک و هوا را آلوده می کند. چون بنزن یک ترکیب سرطان زا است. اگر شما گایدلاین های WHO را ببینید گفته شده که بنزن یک کارسینوژن گرید A است؛ یعنی یک سرطان زای قطعی است و این مساله خیلی نگران کننده بود. بر طبق این نگرانی ما از شهردار تهران خواستیم که شرکت کنترل کیفیت هوا باید وضعیت بنزن را در شهر تهران اندازه گیری نماید. شرکت کنترل کیفیت هوا در ابتدا اعلام نمود که تجهیزات لازم را برای اندازه گیری ندارد و پس از آن آقای قالیباف دستور دادند و تجهیزات خریداری شد. شرکت کنترل کیفیت هوا به صورت جامع وضعیت آلاینده بنزن در شهر تهران را اندازه گیری نمود و در نهایت گزارش بسیار نگران کننده بود و بر نگرانی های ما افزود. این گزارش نشان داد که بنزن به میزان خیلی زیادی در سطح پمپ بنزین ها و همچنین در سطح هوای آزاد شهر تهران انتشار یافته است. ما این گزارش را منعکس کردیم ولی متاسفانه نتیجه ای نگرفتیم و حتی به شکلی من را تهدید کردند و گفتند وارد این موضوعات نشوید. چون بحث امنیت ملی است که من گفتم سلامت مردم مهم می باشد.
*این تهدیدها از کجا بود؟
افراد خاصی چه در داخل شورا و چه در بیرون بودند و حتی گفتند این مساله تبعاتی خواهد داشت ولی من پیگیر بودم چون مسئولیت داشتم و نماینده مردم شهر تهران بودم.
*منظورشان از تبعات دقیقا چه تبعاتی بود؟
تبعات آنرا دیدیم؛ از پرونده سازی، تهمت ها و دروغ ها گرفته تا اتهاماتی که ضد خودم، همسرم و خانواده ام زدند و اذیت های زیادی کردند.
*یعنی بخاطر خودتان می گفتند وارد نشوید یا مسئله دیگری بود؟
من آن موقع نمی دانستم که پشت این مساله منافع اقتصادی هم وجود دارد و صرفاً فکر می کردم یک بحث سیاسی است. می گفتم هرچقدر مهم می باشد که شما با تحریم ها مقابله کنید همانقدر هم مهم می باشد که سلامتی مردم را حفظ کنیم؛ چون ما در برابر سلامتی مردم مسئولیت داریم. بارها گفتم اگر نتوانم از حقوق مردم دفاع کنم و شورای شهر نتواند در مقابل چنین خطای بزرگی ایستادگی کند، این صندلی شورای شهر هیچ ارزشی برای من ندارد. به هر حال این گزارش ها منتشر گردید و ما مرتب پایش کردیم و به دولت آقای احمدی نژاد اعتراض و اعلام می کردیم.
* پس از تمام شدن دوره شورای شهر، شما برای انتخابات شورای بعدی رد صلاحیت شدید. فکر می کنید پیگیری شما در همین ماجرای بنزن در این رد صلاحیت مؤثر بود؟
سه الی چهار مساله در این مساله مؤثر بود؛ اولی دید و بازدید از خانواده صدمه دیدگان حوادث ۸۸ بود. آن کار با مصوبه شورای شهر صورت گرفت و ما مرتب به مقام معظم رهبری گزارش می دادیم. اقدامی بود که خیلی کمک کرد تا صدمه ها به حداقل برسد و لااقل افراد احساس کنند از سوی مجموعه نظام افرادی هستند که پیگیر کار آنها شوند. مسئله دوم، مبحث پارازیت ها بود که در شورای شهر تهران مصوبه ای داشت. ساماندهی دکل ها و امواج بحث خیلی مهمی بود و این بحث بالا گرفت. بالاخره ماجرای فروش پارک پردیسان و بنزن بود که خیلی داغ شد و من فکر می کنم بابت تمام این مسائل عده ای نگران و متاسفانه وارد یک سیکل معیوب غیر اخلاقی افترا زنی و تخریب شدند و تصمیم گرفتند به شکلی از این زاویه تلاش کنند این مسائل را در ذهن مردم مخدوش کنند.
*وقتی بعنوان رئیس سازمان محیط زیست وارد دولت شدید، مبحث آلودگی هوا را از همان اول پیگیری کردید؟
بعد از آنکه مسئولیت سازمان حفاظت از محیط زیست به من سپرده شد، باردیگر بررسی های ما شروع و مشخص شد (سند آن موجود است) که در دولت دهم در داخل سازمان محیط زیست نگرانی ها ابراز و گزارشی بر این مبنا در داخل سازمان محیط زیست توسط معاون وقت تهیه شده بود ولی هیچگاه انعکاس بیشتری پیدا نکرده بود.
همزمان گروهی از دانشگاه شهید بهشتی گزارشی را برای من فرستادند که این گزارش نشان می داد آلودگی کاملا وجود داشته و اندازه گیری های شرکت کنترل کیفیت هوا را تایید می کرد. ما باز هم در سازمان حفاظت از محیط زیست اندازه گیری هایی را انجام دادیم و جمع بندی معاونت انسانی، دفتر هوا و مشاوران من این بود که باید حتما به وزارت نفت اعلام نماییم هرچه سریع تر توزیع بنزین پتروشیمی، بنزین پیرولیز یا بنزین ریفورمیت را که همه از پتروشیمی ها بود، متوقف کنند. چون این کار بطور قطع به بهتر شدن کیفیت هوا کمک می کرد.
آنچه ما اندازه گیری کردیم عموما در تهران بود ولی گزارش ها حاکی از این بود که در کلان شهرهای دیگر هم بنزین پتروشیمی توزیع شده بود و آنجا هم احیانا چنین شرایطی را داشت. بر این مبنا وزارت نفت از اواخر سال ۹۲ توزیع بنزین پتروشیمی را کم کرد و در سال ۹۳ (اردیبهشت ماه) به ما اعلام نمودند دیگر بنزین پتروشیمی را توزیع نمی کنند.
*زمانی که شما این قضیه را مطرح کردید آقای روحانی و هیئت وزراء از این قضیه استقبال کردند؟
بله. ایشان از مبحث کاهش آلودگی هوا، بهبود کیفیت هوا و مقابله با هرگونه آلودگی استقبال و حمایت کردند. من گزارش بحث بنزین پتروشیمی را در دولت به صورت کامل عرضه دادم و ایشان در جریان قرار گرفتند. اما همزمان در مجلس نهم شروع کردند من را به مجلس فرا بخوانند. آنجا بحث این بود که چرا این کار را کردید؟ می گفتند این کار بیشتر یک جنجال خبری و تشویش اذهان بوده و شما مردم را نگران کردید، در صورتیکه آلودگی وجود نداشته است. آنها در کل بحث آلودگی هوا و آلودگی بنزن را انکار می کردند.
*در همان زمان که این نمایندگان این مساله را انکار می کردند، میزان مرگ و میرها در آن مقطع بخاطر آلودگی افزایش داشت؟
ارتباط مرگ و میر با آلودگی هوا یک ارتباط خطی مستقیم نیست. مرگ و میر عوامل گوناگونی دارد. این که ما بگوییم بطور قطع چه میزان مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا است، محاسبه و تخمین دارد. ولی بله، ما در زمان هایی که افزایش آلودگی هوا داشتیم افزایش گزارشات مربوط به مرگ و میر را هم داشتیم. گزارش های جهانی در این که بنزن یک ترکیب سرطان زا است و در این که به افزایش سرطان خصوصا سرطان خون در کودکان منتهی می شود، شکی نداشتند. آن سال (حوالی سال ۸۹-۹۰-۹۱) انجمن سرطان گزارش هایی را به ما داده بود و در این گزارش ها ابراز نگرانی از افزایش میزان سرطان در شهرهای بزرگ خصوصا تهران وجود داشت.
*همان موقع گفته شد همسر شما در کار واردات بنزین است، درست است؟
بله. همه این افراد مخالف توقف بنزین پتروشیمی و معتقد بودند این کار سیاسی است. آنجا بود که شایعه ای عنوان شد که خانم ابتکار این کار را بخاطر واردات بنزین همسرش دارد انجام می دهد. این افترا خیلی کثیفی بود و من از مراجع مختلف خواستم که این مساله را پیگیری کنند. از سوی بازرسی ستاد کل هم آمدند و این مساله کاملا مورد بررسی قرار گرفت.
*فکر می کنم به بیت رهبری هم این مساله را گفته بودید...
بله و نتیجه این بود که این مطلب کاملا دروغ است و چنین چیزی اصلا حقیقت ندارد.
*این شایعه از کجا آمده بود؟ پایه آن چه بود؟
یک دروغ محض و افترا کاملا ساختگی بود. متاسفانه تلاشی بود به جهت اینکه فکر می کردند شاید من از این ناحیه عقب نشینی کنم و دولت مبحث را دیگر پیگیری نخواهد کرد. به هر حال این مساله صدمه زننده بود ولی ما را متوقف نکرد. مجلس هم در کمیسیون اصل ۹۰ مبحث را بررسی و یک گزارش تهیه کرد که گزارش خیلی دقیقی نبود و به همان دلیل هیئت رئیسه تصمیم گرفت گزارش را در صحن مطرح نکند و خوشبختانه بنزین پتروشیمی کاملا از رده خارج شد. به صورت مستمر هم پایش هوای تهران و کلان شهرها و هم پایش کیفیت بنزین را طی سال هایی که من مسئولیت داشتم، در دولت یازدهم انجام دادیم و روندها نشان میدهد که خوشبختانه با کاهش چشم گیر آلودگی هوا روبرو شدیم. فکر می کنم در آخر دوره دولت یازدهم، ۱۱۰۰ روز اندازه گیری هوای شهر تهران کاملا محسوس نشان میدهد که برنامه کاهش آلودگی هوا، تدریجا سبب افزایش تعداد روزهای هوای پاکمان شد.
*به همسرتان هم گفته بودند تا جلوی شما را بگیرند، درست است؟
بله یک مرتبه با ایشان تماس گرفتند و به همسرم این مساله را گفته بودند. همسرم گفته بود ایشان مستقل است، خودش تصمیم می گیرد و نظرات ایشان نظراتی کارشناسی است. درحالیکه بحث سیاسی نبود، کمیته محیط زیست شهر تهران نمی تواند ملاحظات سیاسی را در تشخیص مشکلات زیست محیطی در نظر بگیرد و نباید مشکلات زیست محیطی را با مشکلات سیاسی گره بزنیم.
در همان زمان مسئولیت شما در سازمان محیط زیست، مشکل آلودگی هوا بهتر شد ولی حل نشد. خیلی از کارشناسان و فعالان محیط زیست می گفتند خانم ابتکار نتوانستند آنقدر دردی از آلودگی هوا دوا کنند. جواب شما به این انتقادات چیست؟ آیا چهار سال برای اقدامات تکمیلی کم بود؟
بله، کم بود. چهار سال، اول کار ما بود. البته ما استارت کار را در دوره دولت آقای خاتمی زدیم و برنامه جامع کاهش آلودگی هوا برای نخستین بار در سال ۷۹ در دولت تصویب و استانداردهای خودرو در سال ۷۹-۸۰ در خودرو ها اعمال شد. ولی متاسفانه با تغییر دولت برنامه ها کلا متوقف گردید و رویکردها تغییر نمود.
بیشتر بخوانید: واکنش معاون روحانی به افترا زنی جدید تندروهای مجلس نظر ابتکار درباره علت هجمه ها ضد روحانی/ نگران حذف زنان از چرخه مدیریت کشور هستیم
*یعنی با آمدن دولت محمود احمدی نژاد مبحث آلودگی هوا از اولویت خارج شد؟
بله، آلودگی هوا از اولویت خارج شد و عقب گرد داشتیم. ما می دیدیم که بسیاری از سیاست ها اجرا نمی گردد و در شورای شهر پیگیری می کردیم. ولی در سطح ملی و کلان آن جدیت و پیگیری نبود. زمانی که سال ۹۲ به سازمان حفاظت از محیط زیست برگشتم، بحث آلودگی هوا باردیگر اولویت پیدا کرد و قانون لایحه هوای پاک را با کمک آقای لاریجانی و مجلس دهم به تصویب رساندیم. حتی در دولت دوازدهم بخشنامه های اجرایی این قانون نوشته شد.
*فکر می کنید این قانون به درستی اجرا شد؟ چون همچنان شاهد آلودگی هوا در سالهای اخیر بوده ایم.
یکی از موانع مهم در بحث کیفیت سوخت، فعالیت پالایشگاه ها و بحث تحریم ها و مراودات بین المللی ما است. متاسفانه هر سال نیروگاه های ما مقداری مازوت می سوزانند که کیفیت هوا را خیلی می کاهد و صدمه می زند. بدین سبب باید کوشش کرد و این مسیر را ادامه داد. اصلاح کیفیت خودرو، اصلاح کیفیت سوخت کشور، اصلاح موتورخانه های منازل، اصلاح نیروگاه ها، کاهش انتشار آلاینده ها توسط صنایع و نیروگاه ها تمامی این ها در بهبود کیفیت هوا نقش مهمی دارد.
*اما این سوخت مازوت در همین دولت گذشته صورت گرفت و سروصدادار شد. چرا جلوی آن گرفته نشد؟
وزارت نفت یک سامانه توزیع سوخت و هماهنگی با وزارت نیرو دارد که این کار را باید مشترکا انجام دهند و اجازه ندهند در اطراف کلان شهرها مازوت سوزانده شود. مازوت ترکیبات بسیار سنگین آلاینده همچون فلزات سنگین دارد که خیلی خطرناکست و متاسفانه به کیفیت شهرها خیلی لطمه می زند.
*برگردیم به سوال اول. چرا هم اکنون باردیگر مبحث بنزین پتروشیمی مورد توجه کمیسیون اصل ۹۰ قرار گرفته؟
آن موقع من گزارش خیلی مفصلی را بعنوان رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست برای کمیسیون اصل ۹۰ در سال ۹۳ ارسال کردم (این گزارش دارای ۸ بند است). این گزارش موجود است. حتی نامه های وزارت نفت که در آن نوشته شده شرکت پخش و پالایش اعلام نموده بنزین ریفورمیت را توزیع کرده اند هم موجود است. اما جالب است که هم اکنون این افراد این اسناد را انکار می کنند. این اسناد کامل، دقیق و غیر قابل انکار است. نسبت به دولت قبل متاسفانه چنین واکنش هایی وجود دارد. شاید این افراد تصور می کنند حالا که قدرت حدودا یکدست است بتوانند برخی از برنامه هایشان را پیش ببرند ولی من فکر می کنم مبحث مثل روز روشن است.
*فکر می کنید که این اقدامات برای برخوردهای شخصی با خود شماست؟
شاید بحث دولت باشد، یا شاید هم هر دو! اما بیشتر بحث دولت می باشد.
*بعد از اعلام این که شما به قوه قضاییه برای رسیدگی به این مساله معرفی شده اید، با مجلس مکاتبه ای نداشته اید؟
من مکاتبه ای با دکتر قالیباف انجام دادم و از ایشان خواستم که این گزارش را استرداد کنند و باردیگر باردیگر در کمیسیون اصل ۹۰ بررسی شود. از ایشان درخواست کردم یک نگاه کارشناسی روی مبحث باشد. چون ایشان در جریان است و زمان اندازه گیری بنزن در هوای تهران توسط شرکت کنترل کیفیت، در شهرداری بودند و آن موقع دستور این کار را دادند. بدین سبب من امیدوارم یک بازبینی در این روند داشته باشند. امیدوارم بتوانیم کشور را به دور از تخریب، تهمت و این فضاسازی ها مدیریت نماییم. مردم از این صدمه ها آسیب دیدند و خسته شدند. واقعا زمان آن است که به جای این که آدرس غلط دهیم به سراغ مساله اصلی رویم که مبحث آلودگی هوا است. راهکارهای فنی برای آن وجود دارد و یک عزم ملی می خواهد. همه دستگاهها باید پای کار بیایند. ولی شاهد این هستیم که متاسفانه با آنکه ما ضوابطی را برای استانداردهای سوخت و استانداردهای خودرو گذاشته ایم، بخاطر شرایط سخت اقتصادی اجرای این برنامه ها مقداری با سختی روبه رو شده است.
*شما یکی از شرکت کنندگان توافق نامه پاریس بودید. با این توافقنامه هم مخالفت های زیادی صورت گرفت. جزئیات این مخالفت ها چه بود؟
یک روند دارد در همه دنیا اتفاق می افتد و آن افزایش میزان گازهایی است که حالت گلخانه ای برای جو زمین ایجاد می کنند. این پدیده ای است که از سال ۱۹۹۲ شناسایی شده و از نظر علمی اثبات شده است. عده ای مخالف این مساله بودند و آنرا در جاهای مختلف و در کشور خودمان انکار می کردند. سازمان هواشناسی با درخواست من در آخر دوره دولت یازدهم گزارشی را از روند تغییر اقلیم در این ۳۰ سال گذشته عرضه داد. در آن گزارش آمده بود که حدودا دو و نیم درجه دمای متوسط کشورمان بالا رفته که این خیلی جای نگرانی دارد. با هر درجه افزایش دما ۱۷ درصد مصرف آب کشاورزی و تبخیر افزایش می یابد و از آن طرف کاهش بارندگی حدود ۲۰ درصدی در کل کشور داشتیم که در برخی از سال ها مثل سال جاری به بالای ۵۰ درصد رسیده است. اما متاسفانه عده ای این مسئله را از جنبه علمی و کارشناسی خارج کردند.
پروتکل کیوتو در سال ۱۳۷۷ به امضا رسید و ایران هم آنرا امضا کرد. این کنوانسیون تعهدی برای کشورهای درحال توسعه نداشت ولی در عوض منافعی برای همه کشورهای دنیا داشت. برخی از کشورهای دنیا به این نتیجه رسیدند که تعهدات به صورت کامل اجرا نشدند و برای همین پیشنهاد دادند که داوطلبانه کاهش انتشار را از خود کشورها بخواهیم و خود کشورها اعلام کنند که چقدر می توانند کاهش انتشار گازهای گلخانه ای داشته باشند که در چارچوب توافقنامه پاریس عنوان شد. این کار خوبی بود و با سیاست هایی که ما در ایران داشتیم هم راستا بود. مقام معظم رهبری در سال ۸۶ سیاست های کلی را ابلاغ و اعلام نمودند که در سیاست های اصلاح الگوی مصرف شدت انرژی تا ۵۰ درصد باید کاهش پیدا کند. بر این اساس و بر مبنای سیاست های دولت برای بهینه سازی مصرف انرژی، دولت یازدهم برنامه ای را بررسی کرد و ما از همه دستگاهها خواستیم به ما اعلام کنند با حفظ رشد اقتصادی ۸ درصد چقدر می توانند برای آینده برنامه ریزی کنند تا انتشار گازهای گلخانه ای کاهش و شدت انرژی کاهش پیدا کند. همه دستگاهها همچون وزارت نفت، وزارت نیرو، وزارت صنایع، وزارت کشاورزی عضو این کارگروه بودند. همه دستگاهها رفتند و محاسبه کردند و در نهایت برنامه ای عرضه دادند. ما این برنامه ها را تجمیع کردیم و همه هزینه ها و دستاوردها و نتایج، ارزیابی شد.
برآیند این ارزیابی ها رسیدن به رشد اقتصادی و کاهش گازهای گلخانه ای بود؟
بله، در نهایت دولت به عددی حدود ۳۴ درصد کاهش انتشار رسید و این که می توانیم ۸ درصد رشد اقتصادی داشته باشیم و بدین سان مقدار زیادی از ذخایر منابعمان را حفظ نماییم تا آلودگی هوا کاهش پیدا کند. ما اعلام کردیم که بهینه سازی مصرف انرژی برای ما نفع زیادی دارد ضمن این که دستور رهبری است. ولی قرار شد برای مجامع بین المللی ۴ درصد کاهش انتشار را پیشنهاد دهیم و در صورت رفع همه تحریم ها ۸ درصد دیگر هم کاهش انتشار گازهای گلخانه ای را مدنظر قرار دهیم. دولت از این پیشنهاد استقبال کرد و این مساله پس از بررسی های بسیار زیاد و دقیق کارشناسی تصویب گردید و به مجلس دهم رفت. مجلس هم آنرا مفصل در کمیسیون ها و نشست ها بررسی کرد و وقتی دید همه آن منفعت است، در آنرا تصویب کرد و به شورای نگهبان رفت. اما عده ای ضد این مساله جوسازی را شروع کردند که این کار به ضرر ما است و تعهداتی را به وجود می آورد. آنها اول گفتند در توافق پاریس تحریم وجود دارد در صورتیکه ایران برای نگارش توافق، دعوت شده بود و طبعا ما منافع کشور خودمان و کشورهای در حال توسعه را دیده بودیم و کلمه تحریم و تنبیه اصلا در توافق پاریس وجود نداشت. حتی این توافق به سوخت فسیلی و گاز و نفت هم به این شکل اشاره ندارد. بدین سبب توافقی بود که می توانست کاملا به نفع ما باشد.
*پس در واقع همچنان به سبب جوسازی ها این توافق اجرایی نشده است؟
بله، از بیرون جو سازی های سنگینی ضد توافق پاریس صورت گرفت و در رسانه ها و روزنامه ها جناح خاصی که در مقابل دولت بود، مطالب سیاسی را عنوان کردند که غیر کارشناسی بود. به سبب فشار و جوی که بوجود آمد شورای نگهبان ایراد گرفت که این توافق پیوستی دارد و آن پیوست را هم بدهید. در صورتیکه توافق پاریس پیوستی نداشت، بلکه مصوبه دولت بود. در نهایت با دبیرخانه توافق پاریس در سازمان ملل مکاتبه کردیم و آنها هم اعلام نمودند که هیچ پیوستی وجود ندارد. این کار به سبب جو سازی های سنگینی که روی این مساله شده معطل مانده است. عده ای با کلیپ ها، سخنرانی ها و نشست های کاملا غیر علمی و غیر تخصصی به آسانی در یک مبحث تخصصی که منافع ملی ما است، ورود می کنند در صورتیکه ما بطور قطع می توانستیم از این بعنوان برگ برنده ای در مناسبات بین المللی استفاده نمائیم. مثلاً یکی از مخالفت ها این بود که من رفتم و توافق پاریس را امضا کردم. در صورتیکه با اجازه امضای موقت دولت، وزیر امور خارجه ما رفته و امضا کرده بود و این حرف کاملا نادرست بود.
اصلا چرا ما نباید در مناسبات بین المللی که برای محیط زیست مفیدست با جامعه جهانی همراهی کنیم؟ وقتی توافق پاریس در هم راستایی کامل با سیاست های اصلاح الگوی مصرف مقام معظم رهبری است چرا عده ای باید بیایند و بخواهند که مانع این اقدام شوند و این منافع را از کشورمان دریغ کنند؟ به هر حال مبحث کماکان در شورای نگهبان مانده است و امیدوارم دولت کنونی این همت را داشته باشد که از جو سازی ها و شانتاژها عبور کند، یک تصمیم کارشناسی خوبی بگیرد و انشالله به توافق پاریس بپیوندد.
*شما می گویید زمانی که در راس سازمان حفاظت از محیط زیست بودید، عده ای در کارتان سنگ اندازی می کردند. از آن طرف، بیشترین انتقاداتی که به حوزه محیط زیست بخصوص در موضوعات خشکسالی ها، فرونشست ها و.. وارد است مربوط به همین ۸ سال قبل است. یعنی ناکامی های دولت در حوزه محیط زیست فقط به خاطر سنگ اندازی ها بود؟
ما حدودا از سال ۱۳۷۵ در ایران ظرفیت زیستی مان را گذرانده ایم. یعنی از سال ۷۵ این برداشت بی رویه از سفره های زیرزمینی، بحث های آلودگی، تخریب و.. دارد اتفاق می افتد و شدت پیدا می کند. متاسفانه در دورانی این مساله مهار و کنترل می شود و در دورانی باردیگر دولت ها دور برگردان می زنند. باردیگر شاهد این بودیم که مجوز برداشت از آب های زیرزمینی را دادند، چاه ها باردیگر راه اندازی شدند، باردیگر تخلف افزوده شد. ولی در این ۸ سال بسیاری از چاه های بدون مجوز متوقف گردید، روی توسعه گلخانه ها و بهبود افزایش راندمان در بخش کشاورزی خیلی کار شد. اما با این وجود هنوز خیلی عقب هستیم.
*زمان ریاست شما در سازمان حفاظت از محیط زیست، خبرهایی درباره کوه خواری، زمین خواری و جنگل خواری منتشر می شد. البته این قضایا در چهار سال بعد هم ادامه دار بود و هنوز هم وجود دارد. چرا آنقدر که باید دراین زمینه با متخلفان قاطعانه برخورد نشد؟
موضوع کوه خواری و زمین خواری مبحث خیلی جدی در منابع طبیعی و محیط زیست است. ما گزارش های زیادی داشتیم که متاسفانه تخلف دراین زمینه ها در دورانی خیلی زیاد بوده است. پرونده ای مربوط به زمین خواری در لواسانات داشتیم. من گزارشی دریافت کردم که درآنجا تعداد زیادی پرونده زمین خواری بوده و این پرونده ها گم شده است. بازرسی ما با کمک دستگاه بازرسی کل کشور، نیروی انتظامی و قوه قضاییه رفتند و از خانه مدیر حقوقی حفاظت محیط زیست استان تهران، ۵۰ پرونده قضایی زمین خواری را که معطل مانده بودند، پیدا کردند که البته برخی از این پرونده ها حکم تخریب هم داشت. از این نوع مسائل زیاد بود و ما بسیاری از موارد زمین خواری را توانستیم در آن دوره متوقف نماییم و پس بگیریم. بسیاری از تخلفات در استان مازندارن و فارس اتفاق افتاده بود. ولی به هر حال کار دشواری است چون در خیلی از موارد تغییر کاربری اتفاق افتاده بود.
سوءاستفاده هایی که در سطح مدیران در استانهای مختلف در زمینه زمین خواری در دولت نهم و دهم صورت گرفته باشد وجود داشت؟
بله. مسئله مهم دیگر سوءاستفاده هایی بود که در سطح مدیران و در سطح شوراها و شهرداری ها صورت می گرفت. مثلاً شوراهایی پیدا شده بود که اعضایش خودشان از زمینهای منابع طبیعی سند صادر و آنها را واگذار می کردند و همه این ها تخلف بود. یکی از توجهات ما روی مساله زمین خواری بود و گروه ویژه ای را برای این مساله داشتیم. همه مدیران در این مسئله مسئولیت داشتند و خوشبختانه توانستیم موارد زیادی را با همکاری قوه قضاییه پیش ببریم.
اما در حوزه جنگل خواری همچنان خبرهای خوبی در همین سالهای اخیر هم به گوش نمی رسد. مثل ماجرای جنگل های هیرکانی.
یکی از بحث های مهم ما در دوره دولت یازدهم حفاظت از جنگل های طبیعی کشورمان بود. از دوره آقای خاتمی، ما موضعی متفاوت از سازمان جنگلها داشتیم و اعتقاد داشتیم از جنگل های هیرکانی ایران نباید بهره برداری تجاری شود. این نگاه کارشناسی و تخصصی متخصصان زیست محیطی بود که تنوع زیستی را یک اصل مهم در جنگل های طبیعی می دانستند و این نوع بهره برداری ها، حتی تک گزینی ها، همه به تخریب و اضمحلال جنگل های طبیعی ما منجر خواهد شد. برای همین ما روی بحث حفاظت و جلوگیری از بهره برداری های تجاری به صورت مفصل کار کردیم و راه های جایگزین مثل واردات چوب، توسعه گردشگری طبیعی، مشاغل جایگزین در مناطق روستایی را در دستور کار قرار دادیم. جالب این است که شرکت های بهره بردار چوب، عموما از جاهای دیگر هستند، یعنی منافع آن خیلی به محلی ها نمی رسد بلکه شرکت ها، بنیادها و مؤسسات بزرگ برداشت می کردند. متاسفانه در دوره ای هم در دولت نهم و دهم مجوزهای زیادی برای کارخانجات چوب و کاغذ در آن مناطق داده شد که این هم خلاف سیاست ها بود. ما باردیگر در این زمینه اعلام موضع و روی مبحث واردات چوب خیلی مفصل با وزارت جهاد کشاورزی کار کردیم. اشکالاتی را سازمان دفع آفات نباتی روی نحوه واردات این چوب ها و نوع چوب هایی که دارد وارد می شود می گرفتند. این مسائل خیلی مسائل مهمی بود که واقعا به حفاظت از جنگلها کمک کرد و در نهایت خوشبختانه در برنامه ششم توسعه با همکاری و توجهی که آقای لاریجانی به مبحث داشتند، مبحث ممنوعیت بهره برداری از جنگل های طبیعی و جایگزینی تدریجی این مشاغل با مشاغل دیگر وارد قانون و اجرایی سازی شد و من خودم تا آن زمان که در دوره دولت یازدهم مسؤلیت داشتم پیگیر اجرایی سازی آن بودم.
کارشناسان، خبرنگاران و فعالان محیط زیست بیشترین انتقاد را به همین چهار سال آخر فعالیت سازمان محیط زیست دارند، آیا آقای کلانتری با شما مشورت و از تجربیات شما استفاده می کردند؟
خیلی مختصر پاسخ می دهم، خیر! سیاست ها متفاوت بود.
*نظرتان درباره علی سلاجقه، رئیس فعلی سازمان محیط زیست چیست؟
خیلی آدم خوب و کارشناسی است و انشالله بتواند خوب کار کند.
۴۷۲۳۵
منبع: laundrybox.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب